Polskie miejsca w Berlinie

Ambasada na wygnaniu

Dyplomatyczne przedstawicielstwo RP rezyduje od połowy lat 90. w reprezentacyjnej willi w nobliwej dzielnicy Grunewald. W czasach Zachodniego Berlina mieściła się tam Polska Misja Wojskowa. Od lat mówi się, że dyplomaci wrócą do gmachu przy Unter den Linden. Kiedy? Nie wiadomo. W dni takie, jak wybory prezydenckie Polonia przybywa tłumnie.
W sąsiedztwie znajduje się wydział konsularny ambasady.

Polskie miejsca w Berlinie

Mądre głowy

Wschodnioberlińskim odpowiednikiem zachodnioberlińskiej dzielnicy Grunewald jest równie nobliwa, leżąca na północy miasta dzielnica Pankow. Tam ulokowało się istniejące od jesieni 2006 r. Centrum Badań Histrycznych PAN, pierwsza placówka naukowo-badawcza PAN za granicą. Budynek w suchym stylu enerdowskiej architektury zimą tonie w śniegu, latem w zieleni. Idealne miejsce do pracy.

Polskie miejsca w Berlinie

„Za naszą i waszą wolność”

Taki napis po polsku i po niemiecku widnieje na ścianie ze śląskiego granitu, z monumentalnymi kolumnami tworzące Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty w parku Friedrichshain. Pozostałość z czasów PRL i NRD w tylko nieco zmienionej w 1995 r. formie, upamiętnia polskich żołnierzy i niemiecki ruch oporu z lat II wojny światowej. Latem ulubione miejsce scateboarderów, zimą sankarzy.

Polskie miejsca w Berlinie

„Solidarność“ na Reichstagu

Napis także po polsku i po niemiecku widnieje od czerwca 2009 r. na gmachu Reichstagu: „Dla upamiętnienia walki Solidarności o wolność i demokrację oraz wkładu Polski w ponowne zjednoczenie Niemiec i polityczną jedność Europy”. Tablica przymocowana na fragmencie muru Gdańskiej Stoczni była pomysłem śp. prezydenta RP prof. Lecha Kaczyńskiego.

Polskie miejsca w Berlinie

Modlitwa po polsku

W 1982 r. ówczesny ordynariusz Berlina bp Meisner wydał dekret powołujący do życia Polski Ośrodek Katolicki w Berlinie, dziś Polską Misję Katolicką. Jest to największa parafia w archidiecezji berlińskiej. Każdej niedzieli we mszach biorą udział tysiące wiernych. Siedzibą misji jest jedna z najpiękniejszych świątyń Berlina, Bazylika św. Jana Chrzciciela na pograniczu dzielnic Kreuzberg i Neukölln.

Polskie miejsca w Berlinie

Polska kultura

Instytut Polski istnieje w Berlinie od lat 50. W swojej dzisiejszej formie z sukcesem promuje polską kulturę na mocy zawartego w 1991 r. polsko-niemieckiego traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. W 2005 r. opuścił wieloletnią siedzibę w wielkopłytowym, enerdowskim monstrum przy Karl-Liebknecht-Strasse i przeniósł się w znakomite miejsce przy Burgstrasse, z widokiem na Wyspę Muzeów.

Polskie miejsca w Berlinie

Sztuka

Polska sztuka jest w Berlinie ceniona, zawsze obecna a od chwili upadku żelaznej kurtyny obecna coraz częściej. Z polskich galerii aktywnych w Berlinie renomą cieszy się m.in. Galeria Żak-Branicka w kompleksie galerii przy Lindenstrasse 35. „Polityka” nazwała ją "mocnym przyczółkiem polskiej sztuki z europejskim sznytem". Na zdjeciu fragment wystawy Pawła Książka „Poelzig vs. Poelzig”.

Polskie miejsca w Berlinie

Polnische Apotheke

Na rogu Friedrichstr. i Mittelstr. intryguje wykuty w piaskowcu napis „Polnische Apotheke”. Budynek, dziś tzw. Topaz-Arkade, zaprojektował Alfred Breslauer na potrzeby właśnie apteki, pierwotnie fundacji pruskiej księżniczki Zofii Doroty, którą upamiętnia medalion z jej profilem i mosiężny orzeł. Tablica na budynku przypomina, że w aptece pracował przez rok farmaceuta i pisarz Theodor Fontane.

Polskie miejsca w Berlinie

Polskie ślady

Genius loci wielkiej sztuki jest cmentarz Dorotheenstädtischer Friedhof w śródmieściu Berlina, na którym spoczywają m.in. Bertolt Brecht i Helene Weigel, Heiner Müller i Tomasz Mann. Na sąsiednim francuskim cmentarzu leży syn francuskiej hugenotki i polskiego szlachcica, grafik Daniel Chodowiecki, dyrektor Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie. Na zdjęciu przewodniczka po Berlinie Joanna Czupryna.

Polskie miejsca w Berlinie

Polskich śladów cd.

Dziejowych burz nie przetrwał grób dyplomaty i kolekcjonera sztuki hrabiego Atanazego Raczyńskiego, tak jak dziesiątki innych grobów zrównany z ziemią podczas budowy Berlińskiego Muru. Informuje o tym specjalna tablica na cmentarzu St.-Hedwig-Kathedrale. Atanazy Raczyński kojarzony jest w Berlinie przede wszystkim z gmachem Reichstagu, wybudowanym w miejscu, gdzie stał niegdyś pałac hrabiego.

Polskie miejsca w Berlinie

Club der polnischen Versager

Na fali fascynacji nieznaną „wschodnią Europą” oszałamiającą karierę zrobił Klub Polskich Nieudaczników. Nazwa długo oburzała część Polonii, klubowiczom nic to. Dziś, po 10 latach istnienia i 3 latach w nowej siedzibie przy Ackerstr. 170, klub jest instytucją, wypromował pozytywny wizerunek sympatycznego „nieudacznika”, dzieje się w nim dużo, tylko czasami zapada w zimowy sen.

Polskie miejsca w Berlinie

Sztuka plakatu

Instytucją jest też sklep i galeria polskiego plakatu „Pigasus” przy Torstrasse 62. Joanna i Mariusz Bednarscy zrobili z hobby przedsięwzięcie. Oferują plakaty filmowe, teatralne, wśród nich białe kruki z fantastycznej polskiej szkoły plakatu. Zapraszają twórców plakatu, prezentują polską muzykę, ale też muzykę z Ukrainy, z Rosji. Mały sklep i mała galeria, wielka sztuka plakatu.

Polskie miejsca w Berlinie

Pierogi

Pierogi na sto i jeden sposobów oferuje od lata 2010 „Pierogarnia” w dzielnicy Wedding. Lidia i Marek Kozłowscy postanowili stawić czoła kebabowi i currywurst, a przy okazji zaprosić znużonych wielkomiejskością Berlińczyków do prawie domowego zacisza klubobaru. Są pierogi z kapustą, z grzybami, ruskie, ze szpinakiem, soczewicą, z dynią, z owocami. Ocena gości: „SUPER LECKER!”, więcej niż pyszne.

Polskie miejsca w Berlinie

Dobre, bo polskie

Apetyt na polską kuchnię robią też polskie sklepy w Berlinie, czasami po kilka w jednej dzielnicy. Kupuje głównie Polonia, ale też okoliczni mieszkańcy. Najstarszym i najbardziej zasłużonym jest istniejący od 15 lat sklep „Klon”, też wydawca bezpłatnych gazetek polonijnych „Kontakty” i „Polonez”. Ogromnym powodzeniem cieszy się polska wędlina.

Autorka: Elżbieta Stasik
red. odp.: Bartosz Dudek

Autor: Elżbieta Stasik | Redakcja: Małgorzata Matzke

33 skarby UNESCO w Niemczech

Katedra w Akwizgranie

Katedra w Akwizgranie jako pierwszy obiekt na terenie Niemiec, w 1978 r. została zaliczona w poczet światowego dziedzictwa. Katedra, która przez 600 lat była miejscem koronacji niemieckich władców, kryje w sobie skarby historyczne i architetektoniczne. Akwizgran leżący tuż przy granicy Niemiec z Holandią i Belgią jest rajem dla miłośników kultury, sztuki i historii.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Katedra w Spirze

Spir nad Renem na południu Nadrenii-Palatynatu jest jednym z najstarszych niemieckich miast. Dominuje nad nim katedra zbudowana między latami 1030-1061. Jest największą zachowaną do dzisiaj katedrą romańską w Europie, od 1981 r. znajduje się na liście UNESCO.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Pałac w Würzburgu

Barokowy pałac na skraju śródmieścia Würzburga (Bawaria) zbudowany został w latach 1719 – 1780. W 1981 r. wraz z otaczającymi go ogrodami i placem pałacowym został wpisany na listę UNESCO. Dawny pałac-rezydencja biskupia, uważany jest za jeden z najpiękniejszych zabytków architektury barokowej w Niemczech. Dzisiaj mieści w swoich murach muzeum i część uniwersytetu w Würzburgu.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Kościół w Wies

Malowniczo położony na skraju Alp kościół pielgrzymkowy w Wies, w górnobawarskiej gminie Steingaden, jest jednym ze skarbów w stylu rokoko. W 1983 r. UNESCO wzięło go pod swoją pieczę jako wybitny przykład kunsztu architektonicznego.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Pałac Augustusburg

Pałace Augustusburg i Falkenlust w Brühl koło Kolonii połączone są parkową aleją. Podniesione w 1984 r. przez UNESCO do rangi skarbów ludzkości, są wzorcowym przykładem architektury pałacowej XVIII wieku, reprezentantem zaczynającego się wówczas rokoka. Między 1949 a 1996 r. w pałacu Augustusburg prezydent Niemiec przyjmował wysokiej rangi gości.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Hildesheim

Dolnosaksońskie miasto pod Hanowerem od 1200 lat jest siedzibą biskupów. Pod koniec II wojny światowej zostało niemal doszczętnie zniszczone, z pięciu romańskich kościołów przetrwała tylko katedra z IX wieku i kościół św. Michała z XI wieku (na zdjęciu) – obydwie świątynie należą od 1985 r. do światowego dziedzictwa ludzkości.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Trewir

Najstarsze miasto w Niemczech zostało założone w przez Rzymian jako miasto wydzielone - Augusta Treverorum i długo szczyciło się mianem „drugiego Rzymu”. W 1986 roku rzymskie zabytki Trewiru: Porta Nigra (Czarna Brama - brama miejska z II stulecia n.e.), katedra św. Piotra i Kościół Najświętszej Marii Panny zostały wpisane na listę UNESCO.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Królowa Hanzy – Lubeka

Charakterystyczna sylwetka śródmieścia trafiła w 1987 r. na listę UNESCO. Podwaliny dzisiejszej Lubeki położył książę Saksonii i Bawarii Henryk Lew. Prowadzone w mieście badania archeologiczne ciągle odsłaniają tajemnice średniowiecznej Lubeki.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Berlin - Poczdam

Pałace i zespoły parkowe Poczdamu - dawnej rezydencji pruskich władców, i Berlina, należą do światowego dziedzictwa kultury od 1990 r. Symbolem Poczdamu jest zbudowany w latach 1745/47 Pałac Sanssouci (z francuskiego: „bez trosk”). Ochroną UNESCO objętych jest łącznie ponad 500 ha ogrodów i parków Poczdamu i Berlina ze 150 budowlami wzniesionymi do 1916 r.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Opactwo w Lorsch

Brama dawnego opactwa benedyktyńskiego w Lorsch, w południowej Hesji pochodzi z czasów preromańskich, z VIII wieku. Razem z pozostałościami pobliskiego klasztoru Altenmünster, od 1991 r. jest na liście światowego dziedzictwa ludzkości.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Goslar i Rammelsberg

Starówka dolnosaksońskiego Goslaru, niegdyś centrum wydobycia rud metali w Górach Harzu i była kopalnia Rammelsberg – dziś muzeum, zostały wpisane na listę UNESCO w 1992 r. Źródłem zamożności średniowiecznego miasta było wydobycie przez ponad tysiąc lat (do 1988 r.) rud srebra, ołowiu, miedzi, cynku i złota.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Starówka Bambergu

Pomimo wojen i kataklizmów szczęśliwie w większości zachowała się historyczna starówka Bambergu w Górnej Frankonii (Bawaria). Jako godny reprezentant wczesnośredniowiecznej zabudowy miejskiej, starówka Bambergu w 1993 r. znalazła się na liście UNESCO.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Klasztor w Maulbronn

Klasztor cystersów w Maulbronn, miasteczku w Badenii-Wirtembergii w pobliżu Karlsruhe, jest jednym z niewielu w pełni zachowanych zespołów klasztornych na północ od Alp. Dzięki niemu możliwa jest rekonstrukcja innych historycznych klasztorów. Od 1556 r. w klasztorze mieści się szkoła. Od 1993 r. klasztor figuruje na liście światowego dziedzictwa ludzkości.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Quedlinburg

Starówka w Quedlinburgu trafiła na listę UNESCO w 1994 r. – tysiąc lat po nadaniu miastu praw miejskich. Quedlinburg położony na północ od gór Harzu, w kraju związkowym Saksonia-Anhalt, słynie z tzw. zabudowy szachulcowej – w sumie zachowało się w nim 1200 budynków z muru pruskiego. Godny uwagi jest też szereg secesyjnych budynków

33 skarby UNESCO w Niemczech

Huta żelaza w Völklinger

Założona w 1873 r. jako zakład przeróbki stali, zamknięta w 1986 r., jest dziś muzeum prezentującym wszystkie etapy produkcji stali. W 1994 r., jako pierwszy ośrodek kultury przemysłowej została wpisana na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Huta w Völklinger (Kraj Saary) jest punktem wyjścia Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Kopalnia Messel

Dawna kopalnia odkrywkowa łupków bitumicznych pod Messel w Hesji, trafiła na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO w 1995 r., jako pierwszy pomnik przyrody. Zamknięta w 1970 r., właściwie miała stać się wysypiskiem śmieci, ale zapobiegły temu społeczne protesty. Znakomicie zachowane skamieniałości okazów flory i fauny dokumentują historię Ziemi sprzed 49 mln lat.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Katedra w Kolonii

Od chwili rozpoczęcia budowy w 1248 r., do jej zakończenia w 1880 r., katedra była największą budowlą na świecie. Ze swoimi wysokimi na 156 m wieżami, w 1996 r. trafiła na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Przez wszystkie wieki trwania budowy bazowano na nie zmienionych, średniowiecznych planach. Najbardziej popularny w Niemczech obiekt zabytkowy rokrocznie przyciąga miliony turystów.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Budynki Bauhausu

Z uczelnią artystyczną Bauhausu kojarzą się nazwiska architekta Waltera Gropiusa i malarza Wassilego Kandinskiego, ale też szeregu innych wielkich kreatywnych. Budynek Bauhausu w Dessau powstał w latach 1925/26 według projektu Waltera Gropiusa, jako budynek uczelni sztuk pięknych, projektowania i architektury. Budynki Bauhausu w Weimarze i Dessau zostały wpisane na listę UNESCO w 1996 r.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Ślady Lutra

W 1996 r. domy Lutra w Eisleben i Wittenberdze (Saksonia Anhalcka) zostały wpisane na listę UNESCO. W Eisleben zachowały się domy, gdzie Marcin Luter urodził się i gdzie zmarł. Kolejnymi, związanymi z nim miejscami są Kościół Zamkowy w Wittenberdze, na którego drzwiach 31.10.1517 r. wywiesił rzekomo swoje słynne tezy i dom Lutra (na zdjęciu), w którym mieszkał jako student seminarium duchownego.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Klasycystyczny Weimar

Do skarbów Weimaru wpisanych w 1998 r. na listę UNESCO należy 11 budynków i parków, wśród nich domy narodowych poetów Johanna Wolfganga Goethego i Friedricha Schillera. Weimar – rezydencja książąt, u progu XIX wieku był centrum europejskiego życia umysłowego.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Wartburg

Skarbem UNESCO Wartburg (Turyngia) stał się w 1999 r. Leżący na dawnej niemiecko-niemieckiej granicy, uchodzi za symbol zjednoczenia Niemiec. W średniowieczu był ulubionym celem wędrówek niemieckich trubadurów (Minnesingerów), jak Walther von der Vogelweide. Zamek Wartburg był też schronieniem reformatora Marcina Lutra, który zaczął w nim przekład Nowego Testamentu na język niemiecki.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Wyspa Muzeów, Berlin

Na liście światowego dziedzictwa UNESCO widnieje od 1999 r. muzealny kompleks na berlińskiej Wyspie Muzeów: Muzeum Pergamońskie, Stare Muzeum, Galeria Narodowa, Muzem im. Bodego i Nowe Muzeum. Cały kompleks powstał w latach 1830 - 1904. Zniszczony w czasie II wojny światowej, dzisiaj jest niemal całkowicie odbudowany.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Ogrody Dessau-Wörlitz

W krajobrazie kulturowym Dessau-Wörlitz, ogłoszonym w 2000 r. światowym dziedzictwem ludzkości, podziwiać można parki w stylu angielskim i projektowane na wzór antycznych budowli pałace i świątynie, odzwierciedlające filozofię XVIII wieku. Należy do nich również rezerwat biosfery Środkowej Łaby, o powierzchni 142 kilometrów kwadratowych.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Opactwo Reichenau

Dawne opactwo benedyktyńskie na wyspie Reichenau na Jeziorze Bodeńskim zostało założone w 724 r. Swój rozkwit przeżywało w X i XI wieku, między rokiem 800 i 1100 było duchowym i kulturalnym centrum Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Na liście UNESCO jest od 2000 r.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Zeche Zollverein

Dawna kopalnia i koksownia Zollverein w Essen, zamknięta w grudniu 1986 r., trafiła na listę UNESCO w 2001 roku, jako wybitny przykład rozwoju przemysłu ciężkiego w Europie. Dzisiaj dawna kopalnia jest kuźnią kreatywnych, centrum kultury i sztuki. W inspirowanym duchem Bauhausu kompleksie, w 2010 r. skupią się wydarzenia związane z noszonym przez Zagłębie Ruhry mianem Europejskej Stolicy Kultury.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Stralsund i Wismar

Starówki Stralsundu i Wismaru (na zdjęciu) znalazły się na liście UNESCO w 2002 roku, jako reprezentantki kulturowego dziedzictwa Hanzy. Niemal bez zmian zachowało się średniowieczne rozplanowanie obydwu hanzeatyckich miast. Obydwa są też przykładem bogactwa i politycznego znaczenia, jakim szczyciły się w średniowieczu nadbałtyckie miasta.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Dolina Środkowego Renu

Od 2002 pod pieczą UNESCO znalazła się Górna Dolina Środkowego Renu, od Bingen przez Rüdesheim, po Koblencję. Ren wijący się na 67 kilometrach między stromymi klifami, winnicami, górującymi nad doliną zamczyskami, jest uosobieniem nadreńskiego romantyzmu. A królową na tej królewskiej trasie jest skała Lorelei, uwieczniona przez Heinricha Heinego w jego słynnej pieśni „Lorelei”.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Posąg Rolanda w Bremie

Na bremeńskim rynku królują gotycki ratusz z XV wieku, rozbudowany potem w renesansowym stylu, i stojący przed nim ogromny posąg Rolanda. W 2004 r. obydwa znalazły się na liście UNESCO. Dawny ratusz jest dziś siedzibą bremeńskiego senatu (rządu krajowego Wolnego Miasta Bremy) i burmistrza. Roland symbolizuje od 1404 r. wolność i niezależność hanzeatów.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Park Mużakowski

Na liście UNESCO znalazł się w 2004 r. jako wspólny, polsko-niemiecki region kulturowy. Założony w latach 1815-1844, po obu brzegach Nysy Łużyckiej przez księcia Hermana von Pueckler-Muskau, jest największym w Centralnej Europie parkiem krajobrazowym. Dwie trzecie parku w angielskim stylu leży po polskiej stronie, jedna trzecia po stronie niemieckiej.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Limes

Limes Germanicus i Limes Raeticus, tworzył granicę cesarstwa rzymskiego od Bad Hoenningen nad Renem po Ratyzbonę nad Dunajem. Długie na 550 km rzymskie pozostałości są na liście UNESCO od 2005 r. (na zdjęciu: warownia rzymska Saalburg). Z Wałem Hadriana w Anglii i Murem Antoniusa w Szkocji, Limes należą do światowego dziedzictwa ludzkości jako „umocnienia graniczne cesarstwa rzymskiego”.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Ratyzbona

Starówka Ratyzbony z 984 pomnikami architektury, znalazła się na liście UNESCO w 2006 roku. Ratyzbona nad Dunajem (niem. Regensburg), niegdyś rzymska warownia Marka Aureliusza i siedziba jego legionów: Castra Regina (warownia nad rzeką Regen), jest najlepiej zachowaną średniowieczną metropolią Niemiec.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Modernistyczne osiedla

Sześć modernistycznych, stojących pod ochroną zabytków kompleksów miszkaniowych Berlina powstało w latach 1913-1934. Rozrzucone są po całym mieście (na zdjęciu: osiedle Schillerpark w dzielnicy Wedding). Powstałe jako odpowiedź na dramatyczny wówczas brak mieszkań, stały się wzorcem dla modernistycznego budownictwa socjalnego. W 2008 r. znalazły się na liście UNESCO.

33 skarby UNESCO w Niemczech

Morze Wattowe

Morze Wattowe obejmujące niemieckie i holenderskie wybrzeże Morza Północnego, w 2009 r. znalazło się pod pieczą UNESCO jako światowe dziedzictwo przyrody. Obszar obejmuje 10 tysięcy kilometrów kwadratowych. Dzięki odpływom i przypływom odsłaniającym i zalewającym dno akwenu, watty są siedzibą tysięcy gatunków roślin i zwierząt. Na wylęg i zimowanie przylatuje tam ponad 12 mln ptaków rocznie.

Autor: Małgorzata Matzke | Redakcja: Bartosz Dudek