نظام اجتماعی در افغانستان بر مبنای یک سیر ناگشوده ی تاریخی و محتوای بسته ی دینی ـ فرهنگی صورت بندی گردیده است که به سادگی تحول بردار ونو پذیر نیست. (عکس: نادر خان واطرافیان حکومتی اش)
عروج چین، قدرتمند شدن دوباره روسیه و نفوذ فزایندهء هندوستان و برازیل، سیاست جهان را تغییر می دهد.
برای نخستین بار یک حزب اپوزیسیون در ترکمنستان تاسیس گردید. پیش از این مخالفان حق تاسیس حزب نداشتند.
پس از ده سال تجربه ی دولت وحاکمیت سیاسی، امروزه برداشت ها وقضاوت های مختلفی نسبت به کارنامه و جانمایه ی این نظام در میان روشنفکران، سیاستگران و گروه های اجتماعی وجود دارد. (نویسنده حمزه واعظی پژوهشگرمقیم ناروی)
افغانستان سالیان متمادی است که با کشورهای همسایه به خصوص ایران و پاکستان در این مورد مشکل دارد.
نیروی انسانی یکی ازعناصربرای رشداقتصادی می باشد.ازاین روکشورهای ثروتمند ازفرارمغزها جلوگیری می کنند.
با گذشت دو سال، گره کور پرونده فساد کابل بانک ناگشوده باقی مانده و سرمایه های آن نیز جمع نشده است.
جامعه جهانی در کنفرانس توکیو 16 میلیارد دالر را برای چهار سال آینده به افغانستان تعهد سپرد.
فریبا زن جوانی است که دربازار زنانه مزار شریف کار می کند. زندگی اوآینه بسیاری اززنان افغانستان است.
تاج بیگم نامِ کافه یي در کابل است که توسط یک خانم ایجاد شده و کاركنانش معتادان مدوا شده هستند.
رگه های سیاه رنگ حنا روی دستانم راه می روند و نقش های زیبای حک می کنند. از راه رفتن این خط ها دستم مور مور می شود و من نهایت کوشش خود را می کنم که حس چندش آوری که از دستم منتقل می شود را سرکوب کنم.
کتاب ها سنگین اند؛ اما قدم های گلجان استوار. ابرها که آسمان را تیره ساخته اند، با گرد و خاک دست به دست هم داده، مردم را وا‌می‌دارند تا با عجله از کنار او که کتاب ها روی دستش سنگینی می کنند، بگذرند.
روابط دختران و پسران هرچند طبق قانون در افغانستان منع نیست، اما به طور سنتی و عرفی ناپسندیده خوانده می شود. حالا در روز جهانی "عشاق" (والنتاین)؛ پرسش این است که آیا دختران افغان عاشق می شوند؟
پیالۀ چای سبز را که عطر گل یاسمن می دهد، رو به رویم می گذارد و بشقاب خرماهای تازه را پیش می کشد. چوکی های بوریایی، یک میز قهوه یی بزرگ و یک الماری پر از کتاب، اتاق را گرم و صمیمی ساخته اند.
می گویند که آدمیزاد به امید و آرزو زنده است. خواستن و تمنا کردن، پنهانی ترین و ژرفترین رویاهای ما را بال پرواز می دهد؛ اما آرزوهای بزرگ به تنهایی انسان را به جایی نمی رساند بلکه برای رسیدن به آن ها تلاش باید کرد.
شهروندان هندو و سیکهـ که جزو ساکنان کهن افغانستان هستند، سال هاست که به دلیل تبعیض وجنگ زادگاهشان را ترک می کنند. حالا فقط یک خانواده سیکهـ در شهر مزار زندگی می کند.
در حالی که موترهای مدرن و قیمتی پشت سر هم می گذرند، آن سوی خیابان جوانی در کنار گادی اش (گاری) ایستاده و با صدای بلند مقصد را فریاد می زند: "نوشاد! نوشاد! نوشاد! عاجل رو است. بیاین که حرکت..."
اتاق آرایشگاه را بوی انواع عطر و مواد آرایشی پر کرده است. خانم زرغونه با ده شاگردش سخت مصروف آراستن مشتری ها هستند. زنان و دختران جوان منتظر نشسته اند تا خود را با آخرین مد و فیشن آراسته کنند.
عزیزه هر روز، با طلوع آفتاب، پنجره های سبز رنگ دکانش را بر می دارد، قفل در را باز می کند و بعد از آن که گردگیری دکان، ماشین ها را راه می اندازد و پیراهن های که سال ها خودش آرزوی پوشیدن شان را داشت، برای دیگران می دوزد.
در سلسله بررسی حکومت های افغانستان، در این نوشته، "حکومت ببرک کارمل" به بررسی اجمالی گرفته می شود. حکومت های پیشین افغانستان قبلاً در این سلسله بررسی شده اند و این سلسله نوشتار ادامه دارد.
حفیظ الله امین پس از قتل نور محمد تره کی، خط مشی را اعلام کرد که در آن هیچ مطلب تازه یی وجود نداشت.
در سلسله بررسی حکومت های افغانستان، در نوشته جمهوری دموکراتیک افغانستان به بررسی گرفته می شود.
نیمه شب 26 سرطان 1352 خورشیدی کودتای بدون خونریزی به پادشاهی چهل سالۀ محمد ظاهر شاه نقطۀ پایان نهاد. سردار محمد داوود خان در نخستین اعلامیۀ خویش با اعلام پایان نظام شاهی، از آغاز "نظام جمهوری" در افغانستان سخن گفت.
همان گونه که در طی سالیان صدارت شاه محمود خان، پدیدآیی رو به تزاید پیچیدگی ها برای حکومت را برشمردیم، صدارت محمد داوود خان با پیدایش طرح های بیشتری همراه بود. زیرا در اوضاع جامعه و منطقه تغییرات زیادی رونما شده بود.
پیش از آن که به بررسی فشرده سیاست ها و رویدادهای زمان محمد ظاهر شاه در دورۀ صدارت شاه محمود خان بپردازیم، شایسته است که پیرامون گونۀ استعفای سردار محمد هاشم خان و رسیدن سردار شاه محمود خان به مقام صدارت تأملی نماییم. (22.08.2011)
رسیدن پای امیر حبیب الله کلکانی به منزلگۀ پادشاهان پیشین ( 16 جنوری 1929.ع.) و از دست دادن این مقام پس از 9 ماه (13 اکتوبر 1929) موضوعی است که نگرش ژرف بدان، میتواند ما را به بسا ناگفتهها و رمز و رازها آشنا نماید.
تا حال بیشترین و شدیدترین موضعگیریهای خصم آمیز در برابر حبیب الله و شورش او، فاقد بررسی خاستگاهها و زمینههای آن در دل جامعۀ امانی بوده اند. (16.02.2011)
بررسی حکومت داری در افغانستان
تحليل کارنامه حکومت هاي افغانستان سلسه نوشتاري از نصير مهرين، پژوهشگر افغان است. نخستين قسمت اين تحليل، به نظام اماني و دلايل سقوط آن متمرکز است که در سه بخش نشر مي شود.
1-پيروزمندان مصيبت نصيب، که در زير بيرق داعيۀ حبيب الله کلکاني گرد آمده بودند، عامل شورش و سقوط نظام اماني را به "کفر و لاتي گري" و اقدامات ضد اسلامي (؟!) امان الله خان پيوند دادند که بعدا بیشتر شرح می دهم.
بخش اندک ديگر از اصلاحات شاه، که جنبه هاي غيرضروري و کودکانه داشت، اصلاحات سالم و مورد نياز را آسيب پذير مي نمود. مثلا تغيير روز رخصتي از جمعه به پنجشنبه و برداشتن رخصتي روز عرفه (روز پيش از عيد) را مثال مي آوريم.
در بحث جنبش مشروطیت در افغانستان، نوشته ای از بشیر سخاور به نشر می رسد. پیشتر نوشته هایی از دوکتور لطیف ناظمی، نصیر مهرین، دوکتور اسد الله شعور و دوکتور اجر الدین حشمت در این رابطه به نشر رسیده است. (عکس: امان الله)
سال (1330 ) بود که عبدالحی حبیبی در نامۀ "آزاد افغانستان" در پشاور، از مشروطه خواهی در افغانستان سخن زد. از آن جایی که پیش از وی، کس دیگری این راز سر مهر را نگشوده بود، او این حرکت را مشروطه خواهی خواند.
«یکی از اشتباه ها در مورد مشروطه خواهی، درک مغشوش از شاه امان الله خان است. زمانی می توان به این درک اشتباه پی برد که از حکومت او به عنوان حکومت مشروطه خواهان نیز یاد می شود.»
